Jaki statyw fotograficzny wybrać?

Zanim znajdziesz odpowiedź na pytanie jaki statyw kupić, powinieneś najpierw zadać sobie inne. Mianowicie, „Po co mi statyw fotograficzny?”. To pytanie zazwyczaj jest ignorowane zarówno przez sprzedawców, jak i samych konsumentów, a jest przecież istotą sprawy. Czyż nie jest najważniejszym najpierw określić cel, a później dobrać najlepsze narzędzie do jego realizacji? Myślę, że na pewno się z tym zgodzisz. Zanim zaczniesz wertować oferty różnych dostawców i ogrom wyboru przyprawi Cię o ból głowy, przemyśl jak naprawdę zamierzasz korzystać ze statywu, w jakich warunkach i gdzie. Później z dużym ułatwieniem podejdziesz do tematu wyboru. Na rynku jest masa producentów specjalizujących się w produkcji bardzo dobrej jakości statywów m.in. 3 Legged Thing, Vanguard, SLIK czy Peak Design. Ich oferta jest zróżnicowana ze względu na użyte technologie i przeznaczenie, dlatego warto wiedzieć kilka podstawowych rzeczy.

Przechodząc do początku, najpierw powinieneś zagłębić temat i zrozumieć czym jest statyw i do czego on właściwie służy.

Główną i najważniejszą funkcją statywu jest bezpieczne i nieruchome trzymanie aparatu. Niby proste i oczywiste, ale jednak nie do końca. Ponieważ dobór odpowiedniego tripoda zależy od wielu czynników takich jak:

• rozmiar i waga używanego aparatu (przekłada się bezpośrednio na udźwig statywu),
• możliwości utrzymania środka ciężkości względem stabilności i sztywności statywu (zbyt duża masa i odchylenie względem środka ciężkości powoduje utratę stabilności statywu),
• miejsce robienia zdjęć - studio, czy plener (ten może być bardzo zróżnicowany od piaszczystej plaży, przez lasy i mokradła, po wietrzne i pokryte lodem góry),
• sposób montażu aparatu na statywie (np. przykręcany bezpośrednio śrubą lub funkcjonalne ARCA Swiss),

• waga samego statywu (użyte materiały – stal, aluminium, karbon),
• wielkość w pozycji transportowej (komfort przenoszenia),

• wysokość po rozłożeniu,
• łatwość i szybkość montażu,
• sztywność i jakość wykonania - kupuj tylko statywy uznanych marek, specjalizujących się w fotografii. Wiedz, że na rynku jest niewielu projektantów znających się na tripodach. Kupując najtańszy "NONAME", nie będziesz zadowolony i z pewnością zapłacisz podwójnie. 

Idealnie byłoby mieć wszystkie te funkcje w odpowiedniej proporcji w jednym statywie, ale niestety jedna potrzebna nam funkcjonalność zazwyczaj wyklucza inną. Wiadomo, że chcielibyśmy mieć statyw, który da możliwość bezpiecznego zarządzania masywnym, przesuniętym poza środek ciężkości statywu aparatem i jednocześnie pozostania nieruchomym nawet w huraganie, czy na zboczu góry, a przy tym ważący mniej jak paczka chipsów, składający się do rozmiaru szwajcarskiego scyzoryka i rozkładający się na ponad dwa metry, ale niestety sam widzisz, że to nie jest po prostu możliwe.

Więc na tym etapie musisz podjąć decyzję, jaki jest twój ostateczny cel dla tego statywu. A także, czy możesz sobie pozwolić na jakiś kompromis?

Statywy można podzielić na następujące kategorie:

1. Bestia - podstawowy, solidny, zbudowany z mocnych materiałów, ciężki i stabilny statyw do trudnych zadań i masywnych zestawów fotograficznych. Stabilny i niezawodny, ale może być trudny w transporcie.
2. Podróżnik - super lekki i bardzo mały po złożeniu. Idealny dla fotografów z lżejszym aparatem, często zmieniających pozycję i wszystkich, którzy wolą nosić mniej sprzętu.
3. Uniwersalny - zwykle najlepiej dopasowany do większości ludzi. Jest wszechstronny i zasadniczo znajduje się w środkowym przedziale wagi, rozmiaru, wydłużonej wysokości, nośności i różnych innych atrybutów. Model, który dość łatwo można przymocować do plecaka lub torby, świetnie sprawdzi się podczas wakacyjnych spacerów oraz utrzyma aparat podczas grupowych zdjęć z użyciem samowyzwalacza na rodzinnej imprezie.
4. Specjalistyczny - Istnieje kilka statywów o bardzo niszowych zastosowaniach, które są przeznaczone do określonych celów. Przykładem tego może być niskopoziomowy statyw z pojedynczymi, krótkimi nogami i płaskim mocowaniem na górze, zaprojektowany tylko do użytku na poziomie gruntu lub jako produkt stołowy. Innym przykładem będzie monopod.

To tylko kilka z najpopularniejszych kategorii statywów, ale istnieją tysiące różnych modeli, z których wszystkie mogą pochwalić się różnymi potencjalnymi zastosowaniami i możliwościami.

Największym wyzwaniem dla ludzi projektujących statywy, jest próba stworzenia kombinacji tych modeli, aby zapewnić szersze zastosowanie oraz bardziej wszechstronny i funkcjonalny produkt, bez utraty sztywności i stabilności.

Nowoczesne materiały z pewnością pomogły, a włókno węglowe jest obecnie preferowaną opcją. Ten ultralekki, mocniejszy od stali materiał jest fantastycznym rozwiązaniem i ma wiele właściwości, których naturalnie nie wziąłbyś pod uwagę przy zakupie statywu. Na przykład rurki karbonowe mają wykładniczo lepsze rozpraszanie drgań niż rury aluminiowe lub stalowe. To sprawia, że jest szczególnie przydatny podczas długich ekspozycji przy niesprzyjającej pogodzie i pomaga tłumić ruchy i wibracje z części roboczych aparatu - na przykład lustrzanka - co skutkuje znacznie ostrzejszymi obrazami. Jest też niezwykle lekki, co ułatwia transport i przenoszenie. Niestety jak zawsze istnieją również pewne wady stosowania włókna węglowego. Jest zdecydowanie bardziej pracochłonne i droższe w wykonaniu. Jest kruche, wystarczy lekkie boczne uderzenie ostrym przedmiotem skutkujące uszczerbieniem i pęka. Wymaga zatem więcej uwagi i ostrożności podczas użytkowania w porównaniu z aluminiowymi lub stalowymi odpowiednikami.

Warto też zauważyć, że lekkość karbonowego statywu staje się jego wadą przy silnych podmuchach wiatru, ponieważ wysoko osadzony ośrodek ciężkości i lekki statyw mają tendencję do łatwiejszych wywrotów.  Tak więc, jeśli szukasz super stabilności, w każdych warunkach, powinieneś zastanowić się nad wyborem cięższego statywu.

Następne ważne pytanie brzmi: "do czego możesz użyć statywu?"

To jest pytanie, które naprawdę określi, jakiego rodzaju statywu potrzebujesz. Istnieje wiele zastosowań, a kilka z najczęstszych opisano poniżej:

Długie ekspozycje – np. idealne zdjęcie wodospadu, to gdy krajobraz jest ostry i żywy, a woda jest jak aksamitny dywan płynący jedwabiście przez obraz. Efekt taki otrzymasz przez utrzymywanie migawki otwartej tak długo, jak to możliwe, powodując rozmycie wszystkiego, co się porusza, na obrazie. Zdjęcie z ręki sprawiłoby, że wszystko by się trzęsło, a obraz zostałby zrujnowany, więc solidne uziemienie ze stabilnym statywem jest niezbędne. Fajną propozycją, kompaktową, lekką, dostępną w wersji aluminiowej lub karbonowej jest statyw Peak Design Travel Tripod.

Image by Karl Egger from Pixabay

Astrofotografia – gdzie światło jest tak słabe, że nawet przy całkowicie otwartej przysłonie czas otwarcia migawki musi wynosić kilka sekund, aby uzyskać prawidłową ekspozycję. Statywy 3 Legged Thing to opcja, która znakomicie odnajdzie się w tej funkcji. Biorąc pod uwagę Twoje specyficzne wymagania, udźwig, waga, wysokość, na pewno znajdziesz swój trójnóg w tej ofercie.

 Image by Baptiste Lheurette from Pixabay

Zdjęcia studyjne i produktowe – podstawowe zadanie statywu. Aparat ustawiony w jednej pozycji i zablokowany, można bardzo łatwo zmieniać tematykę – zdjęcia szkolne są dobrym przykładem. Inne zastosowanie to fotografia produktowa, fotograf ustawia statyw i kadruje swój pierwszy obiekt, a gdy to zrobi, kwestia następnego zdjęcia kolejnym obiektom jest już formalnością. Do tego zadania wystarczające są podstawowe statywy z udźwigiem ok 4 kg, rozkładane na ok 150 cm, nogi regulowane w 3 pozycjach. Definitywnie statyw typu „Bestia” nie wykorzysta żadnego ze swoich walorów. Marka SLIK ma wiele ciekawych i ekonomicznych propozycji, które spokojne spełnią tę funkcję.

Wysoka głębia ostrości.  Dobrym tego przykładem są pejzaże miejskie, w których panorama jest ostra od przodu do tyłu. Fotografowanie miasta o świcie lub zmierzchu może wymagać dłuższej ekspozycji, aby umożliwić zamknięcie przysłony w celu uzyskania dużej głębi ostrości, dzięki czemu wszystko będzie ostre, bliskie i dalekie. Na pewno propozycje od marki VANGUARD z serii ALTA PRO nie zawiodą w tej roli.

Image by Dušan Cvetanović from Pixabay

Dzika przyroda - większość fotografów dzikiej przyrody używa ogromnych obiektywów, aby móc z dużą ostrością przybliżyć obiekt, bez konieczności fizycznego zbliżenia się. Wykonanie dobrego zdjęcia bez statywu jest praktycznie niemożliwe, ponieważ utrzymanie dużego obiektywu nieruchomo nawet przez chwilę będzie skutkował drganiami i rozmaże fotkę. W takiej sytuacji najlepsze są stabilne statywy, dobrze znoszące przenoszenie masy poza środek ciężkości i z dużym udźwigiem. Np. 3 Legged Thing RAY lub BUCKY z udźwigiem aż 30 kg.

Image by Erik Karits from Pixabay

Fotografia sportowa - wielu fotografów sportowych zdalnie obsługuje drugi aparat, który musi być skonfigurowany i zablokowany w pozycji, zwykle przy użyciu statywu niskiego poziomu do uderzających efektownych efektów wizualnych.

To tylko niektóre przykłady najczęstszych zastosowań statywu. Który z nich jest dla Ciebie najbardziej odpowiedni?

Podsumowując, zanim dokonasz nieodpowiedniego zakupu, odpowiedz sobie na poniższe pytania.

1. Jakiego aparatu będziesz używać? Czy jest to bezlusterkowiec z małym obiektywem, czy ogromna lustrzanka cyfrowa z dołączonym teleskopem? Sama nośność statywu to jedna sprawa, ale istotne są też warunki w jakich będziesz robić zdjęcia, co prowadzi nas do kolejnego pytania.
2. W jakich warunkach i okolicznościach przyrody będziesz używać statywu? Ludzie często wrzucają statywy studyjne i statywy krajobrazowe do jednego worka, ale pamiętaj, że w studiu masz stabilne warunki i zazwyczaj nie dociążasz tripodu dodatkowym osprzętem, a przede wszystkim nie transportujesz zbyt często studyjnego trójnoga, podczas gdy zupełnie odwrotnie jest w przypadku fotografów krajobrazu.
3. Która z funkcjonalności statywu jest dla mnie najmniej ważna, czy mogę pójść na kompromis? Wysokość? Ciężar? Nośność? Rozmiar do transportu?
4. Ostatecznie, czy wykona zadanie? Jeśli odpowiedź brzmi „chyba tak”,  ale żeby osiągnąć ten cel konieczne będą modyfikacje i ulepszenia to odpowiedź brzmi "nie". Pamiętaj, głównym zadaniem statywu jest utrzymanie aparatu absolutnie nieruchomo podczas wykonywanej pracy. Przeanalizuj swoje potrzeby i tym się kieruj.

TWÓJ STATYW TO NAJOSTRZEJSZY OBIEKTYW. Możesz wydać tyle, ile chcesz, na super soczewki z technologią tłumienia drgań, ale jeśli wyposażysz się odpowiedni statyw, wtedy nawet twój najtańszy obiektyw stanie się ostry.